9 Νοεμβρίου 2016
«Σεξουαλικός Προσανατολισμός, Σχολείο και Νεολαία – Μερικά Δεδομένα»
- Ο επιστημονικός κόσμος δεν έχει καταλήξει σε ένα και μοναδικό παράγοντα ή ομάδα παραγόντων που να καθορίζουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου. Η εμφάνιση, η αναγνώριση και η έκφραση της σεξουαλικότητας του ατόμου διαφέρει από άτομο σε άτομο.
- Οι «θεραπείες» αποκατάστασης του σεξουαλικού προσανατολισμού βασίζονται στην εξάλειψη ή καταστολή της ομοφυλοφιλίας. Σημαντικό είναι ότι βασίζονται σε θεωρίες που έχουν απορριφθεί από το μεγαλύτερο μέρος της κοινότητας επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Συνεπώς, η όποια προώθηση τέτοιας μορφής «θεραπειών» ελλοχεύει πολλούς κίνδυνους για τα άτομα τα οποία εξαναγκάζονται να τις ακολουθήσουν.
- Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για Ψυχικές Διαταραχές (DSM) που εκδίδεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία και που καθορίζει τα κριτήρια του χώρου δεν περιλαμβάνει την ομοφυλοφιλία. Οι μεγαλύτεροι οργανισμοί στο χώρο της ψυχικής υγείας απορρίπτουν την άποψη ότι η ομοφυλοφιλία αποτελεί ψυχική νόσο από το 1973!
- Λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφισεξουαλικοί και τρανς (ΛΟΑΤ) έφηβοι ακολουθούν αναπτυξιακά στάδια που είναι όμοια με αυτά που ακολουθούν οι ετεροφυλόφιλοι έφηβοι. Όλοι οι έφηβοι αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, επιλογές για το μέλλον, η εξεύρεση φίλων. Τόσο οι μεν, όσο και οι δε, είναι υγιή άτομα που έχουν σημαντικές σχέσεις και συμβάλλουν σημαντικά στις οικογένειες τους, στους συνομήλικους τους, στο σχολείο, καθώς και σε θρησκευτικούς χώρους.
Παρόλα αυτά, οι ΛΟΑΤ νέοι έχουν να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν προκαταλήψεις, διακρίσεις και βία μέσα στην κοινωνία, μέσα στις ίδιες τους τις οικογένειες, το σχολείο και την κοινότητα τους. Αυτή η περιθωριοποίηση έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία – ψυχική και σωματική – και την εκπαίδευση αυτών των ατόμων. Για παράδειγμα, η έρευνα των Garofallo και συναδέλφων (1998) έδειξε ότι αυτοί οι μαθητές είναι πιο πιθανόν από τους ετεροφιλόφυλους συμμαθητές τους να αποφεύγουν το σχολείο λόγω του φόβου, των απειλών ή και της καταστροφής των αντικειμένων τους.
- Η προαγωγή, μέσω του σχολείου, προσπαθειών αλλαγής του σεξουαλικού προσανατολισμού του ατόμου είτε μέσω «θεραπείας» είτε μέσω θρησκευτικών προγραμμάτων πιο συχνά οδηγούν σε αυξανόμενο ρίσκο κακοποίησης, παρενόχλησης και βλάβης αυτών των νέων.
- Έρευνες έχουν καταλήξει ότι αποτέλεσμα της απομόνωσης τους περιλαμβάνει υψηλότερα ποσοστά συναισθηματκής δυσφορίας, απόπειρων αυτοκτονίας, αυξανόμενων επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών και χρήσης ουσιών (Garofallo και συν. 1998, Resnik και συν. 1997).
- Λόγω της πραγματικότητας αυτών των ανησυχιών, είναι σημαντικό το σχολικό περιβάλλον να είναι ανοικτό και δεκτικό προς αυτά τα παιδιά, ώστε να νιώσουν άνετα και ασφάλεια να μοιραστούν τις σκέψεις και τις έγνοιες τους, καθώς και να μοιραστούν το σεξουαλικό προσανατολισμό τους. Μια τέτοια συμπεριφορά αποτελεί έκφραση μιας φυσιολογικής επιθυμίας του να μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας με σημαντικά άτομα και πρέπει να τη σεβόμαστε.
- Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA) κυκλοφόρησε ανακοίνωση τύπου το Μάρτιο 2016 με τίτλο «Οι λανθασμένες και ξεπερασμένες απόψεις προς τους ΛΟΑΤ θέτουν σε κίνδυνο τα θεμελιώδη δικαιώματά τους». Το δελτίο αναφέρει ότι σύμφωνα με ευρήματα από νέα έκθεση του Οργανισμού σε 19 χώρες-κράτη μέλη, σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ υπάρχουν γιατροί και επαγγελματίες υγείας που θεωρούν ακόμα την ομοφυλοφιλία ως ασθένεια και την τρανσεξουαλικότητα ως ψυχική διαταραχή. Τέτοιες αρνητικές απόψεις κατά των ΛΟΑΤ ατόμων στην κοινωνία, μεταξύ των επαγγελματικών ομάδων και των φορέων χάραξης πολιτικής παρακωλύει τις προσπάθειες για την καταπολέμηση των διακρίσεων και των εγκλημάτων μίσους.
- Στην Κύπρο υπάρχει ανάγκη για έγκυρη ενημέρωση και επαρκή κατάρτιση των επαγγελματιών σε θέματα ψυχολογικής στήριξης ΛΟΑΤ ατόμων που παρουσιάζουν δυσκολίες λόγω της διάκρισης που βιώνουν. Η παροχή στήριξης, χωρίς περεταίρω επαγγελματική κατάρτιση, αποτελεί δεοντολογικό θέμα εφόσον υφίστανται πιθανότητες του να βλάψει το άτομο ακόμα και ένας επαγγελματίας που έχει καλές προθέσεις. Παράλληλα, υπάρχει ανάγκη για διατμηματικές συνεργασίες και συνεργασίες μεταξύ φορέων ώστε να παρέχονται οι καλύτερες δυνατές υπηρεσίες. Σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της στάσης της κοινωνίας μας προς τους ΛΟΑΤ συμπολίτες μας μπορεί να παρέχει η ψυχολογία ως επιστήμη, εστιάζοντας στην προαγωγή της κατανόησης και αποδοχής των συμπολιτών μας ως ίσων.
Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου
Σύνδεσμος Ψυχολόγων Κύπρου
Βιβλιογραφία:
Just the Facts Coalition (2008). Just the facts about sexual orientation and youth: A primer for principals, educators, and school personnel. Washington, DC: American Psychological Association.
European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) Press release 16/03/2016. Wrong and outdated views towards LGBT people endanger their fundamental rights.