- Ο σεξουαλικός προσανατολισμός ορίζεται ως το πρότυπο συναισθηματικής, ερωτικής ή/και σεξουαλικής έλξης προς άντρες, γυναίκες ή και τα δύο φύλα. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός αναφέρεται επίσης στην ταυτότητα φύλου που ορίζεται στη βάση της έλξης αυτής, τις σχετιζόμενες συμπεριφορές και στην αίσθηση του να ανήκει κανείς σε μια κοινότητα στην οποία το άτομο μοιράζεται αυτή την έλξη. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός παρουσιάζεται ως ένα συνεχές, το οποίο διακρίνεται από την ξεκάθαρη έλξη στο αντίθετο φύλο μέχρι και την απόλυτη έξη προς το ίδιο φύλο (American Psychological Association, 2008).
- Ο επιστημονικός κόσμος δεν έχει καταλήξει σε έναν και μοναδικό παράγοντα ή ομάδα παραγόντων που να καθορίζουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου. Η εμφάνιση, η αναγνώριση και η έκφραση της σεξουαλικότητας διαφέρει από άτομο σε άτομο.
- Οι «θεραπείες» αποκατάστασης του σεξουαλικού προσανατολισμού βασίζονται στην εξάλειψη ή καταστολή της ομοφυλοφιλίας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι βασίζονται σε θεωρίες που έχουν απορριφθεί από το μεγαλύτερο μέρος της κοινότητας επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας. Συνεπώς, η όποια προώθηση τέτοιας μορφής «θεραπειών» ελλοχεύει πολλούς κίνδυνους για τα άτομα τα οποία εξαναγκάζονται να τις ακολουθήσουν.
- Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για Ψυχικές Διαταραχές (DSM) που εκδίδεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία και που καθορίζει τα κριτήρια των ψυχικών διαταραχών δεν περιλαμβάνει την ομοφυλοφιλία. Οι μεγαλύτεροι οργανισμοί στο χώρο της ψυχικής υγείας έχουν απορρίψει την άποψη ότι η ομοφυλοφιλία αποτελεί ψυχική νόσο από το 1973!
- Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι/-ες, και Τρανς (ΛΟΑΤ+) ακολουθούν αναπτυξιακά στάδια που είναι όμοια με αυτά που ακολουθούν τα ετεροφυλόφιλα άτομα. Όλα τα άτομα στο πλαίσιο της ανάπτυξης, αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, επιλογές για το μέλλον, η εξεύρεση φίλων και οι κοινωνικές και στενές συναισθηματικές σχέσεις. Τόσο τα ΛΟΑΤ+ άτομο, όσο και τα ετεροφυλόφιλα άτομα, είναι υγιή άτομα που έχουν σημαντικές σχέσεις και συμβάλλουν σημαντικά στις οικογένειες τους και την κοινότητά, στο σχολείο, το χώρο εργασίας καθώς και σε θρησκευτικούς χώρους.
Παρόλα αυτά, οι ΛΟΑΤ+ έχουν να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν προκαταλήψεις, διακρίσεις και βία μέσα στην κοινωνία, μέσα στις ίδιες τους τις οικογένειες, το σχολείο, την εργασία και την κοινότητά τους. Αυτή η περιθωριοποίηση έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία – ψυχική και σωματική – την εκπαίδευση και την εξέλιξη αυτών των ατόμων. - Η προαγωγή οποιονδήποτε προσπαθειών αλλαγής του σεξουαλικού προσανατολισμού του ατόμου είτε μέσω «θεραπείας» είτε μέσω θρησκευτικών προγραμμάτων πιο συχνά οδηγούν σε αυξανόμενο ρίσκο κακοποίησης, παρενόχλησης και βλάβης αυτών των ατόμων.
- Έρευνες έχουν καταλήξει ότι αποτέλεσμα της απομόνωσης τους περιλαμβάνει υψηλότερα ποσοστά συναισθηματικής δυσφορίας, απόπειρών αυτοκτονίας, αυξανομένων επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών και χρήσης ουσιών (King & Richardson, 2017; Rawat, 2015; Russel & Fish, 2016).
- Λόγω της πραγματικότητας αυτών των ανησυχιών, είναι σημαντικό το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον να είναι ανοικτό και δεκτικό προς αυτά τα άτομα, και ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες και την εφηβεία, ώστε να νιώσουν άνετα και ασφάλεια να μοιραστούν τις σκέψεις και τις έγνοιες τους, καθώς και να μοιραστούν το σεξουαλικό προσανατολισμό τους. Μια τέτοια συμπεριφορά αποτελεί έκφραση μιας φυσιολογικής επιθυμίας των ατόμων να μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας με σημαντικά άτομα και πρέπει να τη σεβόμαστε.
- Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA, 2013) κυκλοφόρησε ανακοίνωση τύπου το Μάρτιο 2016 με τίτλο «Οι λανθασμένες και ξεπερασμένες απόψεις προς τους ΛΟΑΤ+ θέτουν σε κίνδυνο τα θεμελιώδη δικαιώματά τους». Το δελτίο αναφέρει ότι σύμφωνα με ευρήματα από νέα έκθεση του Οργανισμού σε 19 χώρες-κράτη μέλη, σε ορισμένα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν γιατροί και επαγγελματίες υγείας που θεωρούν ακόμα την ομοφυλοφιλία ως ασθένεια και την τρανσεξουαλικότητα ως ψυχική διαταραχή. Τέτοιες αρνητικές απόψεις κατά των ΛΟΑΤ+ ατόμων στην κοινωνία, μεταξύ των επαγγελματικών ομάδων και των φορέων χάραξης πολιτικής παρακωλύει τις προσπάθειες για την καταπολέμηση των διακρίσεων και των εγκλημάτων μίσους.
- Στην Κύπρο υπάρχει ανάγκη για έγκυρη ενημέρωση και επαρκή κατάρτιση των επαγγελματιών σε θέματα ψυχολογικής στήριξης ΛΟΑΤ+ ατόμων που παρουσιάζουν δυσκολίες λόγω της διάκρισης που βιώνουν. Η παροχή στήριξης, χωρίς περεταίρω επαγγελματική κατάρτιση, αποτελεί δεοντολογικό θέμα εφόσον υφίστανται πιθανότητες του να βλάψει το άτομο ακόμα και ένας επαγγελματίας που έχει καλές προθέσεις. Παράλληλα, υπάρχει ανάγκη για διατμηματικές συνεργασίες και συνεργασίες μεταξύ φορέων ώστε να παρέχονται οι καλύτερες δυνατές υπηρεσίες. Σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της στάσης της κοινωνίας μας προς τους ΛΟΑΤ+ συμπολίτες μας μπορεί να παρέχει η Ψυχολογία ως επιστήμη, εστιάζοντας στην προαγωγή της κατανόησης και αποδοχής των συμπολιτών μας ως ίσων.
Βιβλιογραφία
- American Psychological Association (2008). Answers to your questions about Sexual Orientation and Homosexuality. [Retrieved from https://www.apa.org/topics/lgbt/orientation]
- European Union Agency for Fundamental Rights (FRA, 2016). Εσφαλμένες και παρωχημένες απόψεις σχετικά με τα άτομα ΛΟΑΤ υπονομεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. [Retrieved from https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/pr-2016-lgbt-public-authorities_el.pdf]
- King, S. D., & Richardson, V. E. (2017). Mental Health for older LGBT adults. Annual Review of Gerontology & Geriatrics, 37(1), 59-75).
- Rawat, R. (2015). Multi-dimensional burden on LGBT Community: Health perspective. AASCIT Communications, 2(6), 320-325.
- Russell, S. T., & Fish, J. N. (2016). Mental Health in LGBT youth. Annual Review of Clinical Psychology, 12, 465-487.
- World Health Organization (2016). FAQ on health and sexual diversity: The basics. [Retrieved from https://www.who.int/gender-equity-rights/news/20160517-faq-on-health-and-sexual-diversity.pdf]
Τέλος δημοσίευσης.