ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο Σύνδεσμος Ψυχολόγων Κύπρου έχει λάβει τις τελικές προτάσεις του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) αναφορικά με την ένταξη των ψυχολόγων στο Γενικό Σύστημα Υγείας (Γεσυ). Δεν επιθυμούμε να μηδενίσουμε τις καλοπροαίρετες προσπάθειες των λειτουργών του ΟΑΥ ώστε να δημιουργηθεί ένα λειτουργικό πλαίσιο για την ένταξη των ψυχολόγων. Ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες, οι διαβουλεύσεις μεταξύ του Συνδέσμου μας και του ΟΑΥ ήταν εντατικές, και είχαμε αμφότεροι την ευκαιρία να κατανοήσουμε θέσεις και προβληματισμούς. Τώρα, καλούμαστε πλέον να κρίνουμε το αποτέλεσμα.
Συνοπτικά, το προτεινόμενο από τον ΟΑΥ πλαίσιο ένταξης των ψυχολόγων στο ΓεΣΥ έχει κάποια θετικά στοιχεία, και ταυτόχρονα και αδυναμίες που θα χρειαστεί να εξεταστούν και να επιλυθούν χωρίς καθυστέρηση.
Πως ο Σύνδεσμος Ψυχολόγων Κύπρου (ΣΨΚ) αξιολογεί την πρόταση του ΟΑΥ για ένταξη των Ψυχολόγων στο Γενικό Σύστημα Υγείας
Ως ΣΨΚ δηλώνουμε ικανοποιημένοι καθώς, έστω και την υστάτη, έγινε συμπερίληψη σημαντικών διαγνώσεων που απουσίαζαν από την αρχική πρόταση του ΟΑΥ, έπειτα από έντονη απαίτηση του Συνδέσμου μας. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στη συμπερίληψη της κατάθλιψης, που στον αρχικό σχεδιασμό του ΓεΣΥ απουσίαζε, κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο τη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών. Αναφορικά με την οικονομική πτυχή, ο ΟΑΥ προτείνει ικανοποιητικές υπό τις περιστάσεις αποζημιώσεις για τους πάροχους, υπό την προϋπόθεση βέβαια να διατηρηθεί η τιμή μονάδας στα αρχικά επίπεδα, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις αναμενόμενες διακυμάνσεις της τιμής μονάδας στο πλαίσιο του σφαιρικού προϋπολογισμού. Σχετικά με αυτό το ζήτημα, και έπειτα από αίτημα του Συνδέσμου μας, έχει καθοριστεί ελάχιστη τιμή, κάτω από την οποία θα ενεργοποιείται ο μηχανισμός παρακολούθησης για σταθεροποίηση της τιμής μονάδας. Επιπλέον, η συμπερίληψη της ομαδικής θεραπείας στις αποζημιώσιμες δραστηριότητες, που έχει χαμηλότερο κόστος ανά δικαιούχο αλλά ικανοποιητικές συνολικές απολαβές για τον πάροχο, θα συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση σταθερής τιμής μονάδας, εφ’ όσον βέβαια αξιοποιηθεί αυτή η δυνατότητα από τους πάροχους. Σημειώνεται στα θετικά από τη διαβούλευση με τον ΟΑΥ, η δέσμευση ότι θα επιλυθεί εντός ολίγων μηνών το πρόβλημα της πρόσβασης στον ιατρικό φάκελο, ενώ διασφαλίστηκε επίσης ότι αναγνωρίζεται η δυνατότητα ψυχολόγων να επιτελούν δραστηριότητες αξιολόγησης και διάγνωσης, όχι μόνο θεραπείας όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός του ΟΑΥ. Διαφάνηκε από την διαβούλευση ότι ο ΟΑΥ έλαβε υπόψη τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς μας και βελτίωσε την αρχική πρόταση που είχε κατατεθεί.
Ταυτόχρονα, θα θέλαμε να επισημάνουμε και ότι διατηρούνται σοβαρές αδυναμίες που συνεχίζουν να υπάρχουν στην πρόταση του ΟΑΥ, και που συνοψίζονται στα πιο κάτω:
1. Κατά τις διαβουλεύσεις, διαφάνηκε η απροθυμία εκ μέρους του ΟΑΥ να συμπεριληφθούν οι συχνότερες διαγνώσεις που χειρίζονται οι Ψυχολόγοι στην καθημερινή τους πράξη. Οι αγχώδεις διαταραχές (π.χ., Διαταραχή Πανικού, Κοινωνική Φοβία, Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή) συνεχίζουν να είναι εκτός, παρά την έντονη διαφωνία του ΣΨΚ. Ως σήμερα, δεν έχει δοθεί καμία επιστημονικά τεκμηριώμενη επεξήγηση για αυτή την απόφαση του ΟΑΥ, που είναι πρωτόγνωρη για τα διεθνή δεδομένα αντίστοιχων ασφαλιστικών συστημάτων. Λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι θα επιτρέπεται η πρόσβαση των συγκεκριμένων δικαιούχων σε ψυχιάτρους, αλλά όχι σε Ψυχολόγους, η μη συμπερίληψη αυτών των διαγνώσεων στον κατάλογο των ψυχολόγων πιθανώς να οδηγήσει σε ψυχιατρικοποίηση της ψυχικής υγείας, με ανατροπή των υφιστάμενων ισορροπιών μεταξύ φαρμακοθεραπείας και ψυχολογικής θεραπείας στη διαχείριση αυτών των πολύ συχνών διαγνώσεων. Με αυτή την προσέγγιση του ΟΑΥ, διαφαίνεται κίνδυνος υπερ-συνταγογράφησης για τις προαναφερθείσες διαγνώσεις, εφόσον οι δικαιούχοι δεν θα έχουν πρόσβαση σε ψυχολογική θεραπεία.
2. Ο συνολικός προϋπολογισμός που έγινε διαθέσιμος για τους Ψυχολόγους δεν επαρκεί για κάλυψη των αναγκών ψυχικής υγείας του πληθυσμού. Σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουν δοθεί από τον ΟΑΥ, θα προσφέρονται κατά μέσο όρο μόνο 6 συνεδρίες με Ψυχολόγο ανά δικαιούχο που έλαβε διάγνωση ψυχικής υγείας εντός του ΓεΣΥ κατά το τελευταίο έτος, που προφανώς είναι ανεπαρκές. Παρά ταύτα, ο ΟΑΥ επεσήμανε στις διαβουλεύσεις ότι δεν δύναται να προσφέρει περισσότερες συνεδρίες, λόγω του στενού προϋπολογισμού. Ως ΣΨΚ θεωρούμε ότι τα 7 εκ. που διατίθενται για την ψυχική υγεία, είναι μια σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στο σχεδόν 1 δις. που επενδύεται για την σωματική υγεία εντός του ΓεΣΥ. Τόσο ο ΟΑΥ αλλά και η πολιτεία και η κοινωνία γενικότερα, θα πρέπει να αποφασίσουν αν τελικά είναι, ή δεν είναι προτεραιότητα, η ψυχική υγεία των πολιτών.
3. Επιπροσθέτως, λόγω της ανεπάρκειας του προϋπολογισμού, ο ΟΑΥ έχει επιτρέψει στους πάροχους να συνεχίσουν να παρέχουν ιδιωτικά τις υπηρεσίες τους, όταν εξαντληθούν οι μέγιστες ετήσιες συνεδρίες (στους ανήλικους από 6 μέχρι 24 συναντήσεις συνολικά ασχέτως είδος δραστηριότητας και αναλόγως της διάγνωσης, ενώ στους ενήλικες από 6 μέχρι 18 συναντήσεις συνολικά ασχέτως είδος δραστηριότητας και αναλόγως της διάγνωσης). Αν και αυτό φαντάζει εκ πρώτης όψεως γενναιόδωρο, δημιουργεί στην πραγματικότητα τεράστια σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των δύο ιδιοτήτων του επαγγελματία, αφ’ ενός ως πάροχος ΓεΣΥ και αφ’ ετέρου ως ιδιώτης Ψυχολόγος. Στην ουσία, μετατρέπεται το ΓεΣΥ από ολοκληρωμένο ασφαλιστικό σύστημα σε εκπτωτικό κουπόνι, όπου συγκεκριμένοι συμβεβλημένοι Ψυχολόγοι θα προσφέρουν “τις πρώτες τους συνεδρίες δωρεάν” και μετά θα συνεχίζουν με το ίδιο ακριβώς μοντέλο μακρόχρονης θεραπείας, όπως έκαναν μέχρι σήμερα. Πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να προκαλέσει συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού έναντι ψυχολόγων που βρίσκονται εκτός ΓεΣΥ και εις βάρος του δικαιούχου ο οποίος θα κληθεί να καλύψει ένα σημαντικό χρηματικό ποσό, ενώ μέχρι τη δεδομένη στιγμή λάμβανε τις υπηρεσίες δωρεάν.
4. Παρά τις επίμονες παροτρύνσεις μας να συμπεριληφθούν στο ΓεΣΥ και άλλες νομικά κατοχυρωμένες ειδικότητες Ψυχολογίας, αυτό δεν έχει μέχρι σήμερα καταστεί εφικτό. Μέσα από τις διαβουλεύσεις μας αλλά και σχετικές δημόσιες δηλώσεις, διαφάνηκε η καθόλα λανθασμένη αντίληψη από μέρους του ΟΑΥ πως “μόνο οι Κλινικοί Ψυχολόγοι ασκούν καθήκοντα που είναι σχετικά με τις ανάγκες του ΓεΣΥ.” Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα του εύρους των δραστηριοτήτων των διαφόρων ειδικοτήτων Ψυχολογίας, όπως διαφάνηκε σε πρόσφατη έρευνα του ΣΨΚ, αλλά όσων γνωρίζουμε μέχρι και σήμερα για την εκπαίδευση που λαμβάνουν οι Ειδικοί Ψυχολόγοι. Χαρακτηριστικά, το προφίλ διαγνώσεων που χειρίζονται Κλινικοί και Συμβουλευτικοί Ψυχολόγοι είναι σχεδόν ταυτόσημο, ενώ και οι Σχολικοί Ψυχολόγοι συχνά χειρίζονται πολλές από τις διαγνώσεις παιδιών και εφήβων που έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο του ΓεΣΥ. Η μη συμπερίληψη αυτών των ειδικοτήτων θα παρεμποδίσει την πρόσβαση των δικαιούχων στους ειδικούς που μπορούν καλύτερα να τους στηρίξουν. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων της Ψυχολογίας. Ο ΟΑΥ έχει επιδείξει, προφορικά τουλάχιστον, προθυμία να επανεξετάσει αυτό το σοβαρό ζήτημα στους επόμενους μήνες. Ο ΣΨΚ ελπίζει αυτή η προφορικά εκφρασθείσα πρόθεση να μετατραπεί σύντομα σε πράξη.
Επόμενα βήματα και συστάσεις του Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου
Ως εκπρόσωπος των ψυχολόγων ο ΣΨΚ, θα αποστείλει λεπτομερή ενημέρωση προς τα μέλη του, όπου θα περιλαμβάνονται διάφορες τεχνικές διευκρινίσεις αναφορικά με τις πρόνοιες για ένταξη των ψυχολόγων στο ΓεΣΥ. Θα αποσταλεί επίσης ο αναλυτικός κατάλογος διαγνώσεων και μέγιστου αριθμού συνεδριών ανά διάγνωση σε όλα τα μέλη μας, όπως μας έχει δοθεί από τον ΟΑΥ. Όσοι συνάδελφοι θεωρούν ότι όντως μπορούν στο προτεινόμενο πλαίσιο να εξασκήσουν δεοντολογικά και αποτελεσματικά το επάγγελμα του Ψυχολόγου εφαρμόζοντας βραχείες εμπειρικά στηριζόμενες θεραπείες, έχουν την ευχέρεια να προχωρήσουν με εγγραφή στο ΓεΣΥ ως δική τους ελεύθερη επαγγελματική απόφαση.
Παρόλα αυτά, ο ΣΨΚ δεν ενθαρρύνει, για δεοντολογικούς και ηθικούς λόγους, την εγγραφή κάποιου ως πάροχου ΓεΣΥ, ο οποίος δεν θα δύναται να καλύψει επαρκώς τις ανάγκες του δικαιούχου μέσα στο πλαίσιο των συνεδριών, όπως ορίζονται. Δηλαδή, να πραγματοποιήσει μέσω ΓεΣΥ τις επιτρεπόμενες 6, 12 και 18 ή 24 συνεδρίες (για ανήλικους) και έπειτα να συνεχίσει να παρέχει τις υπηρεσίες του ιδιωτικά. Σε αυτή την περίπτωση το ΓεΣΥ θα μετατραπεί από ασφαλιστικό σύστημα σε εκπτωτικό κουπόνι άγρας πελατών (δηλ. “σε αυτό το γραφείο οι πρώτες συνεδρίες είναι δωρεάν”) κάτι που θα αποτελούσε σοβαρή στρέβλωση της φιλοσοφίας ενός ασφαλιστικού συστήματος, της φιλοσοφίας του επαγγέλματος του Ψυχολόγου, αλλά και αθέμιτο ανταγωνισμό απέναντι σε συναδέλφους που θα έχουν παραμείνει εκτός ΓεΣΥ.
Επιθυμούμε να δηλώσουμε ότι ως Σύνδεσμος Ψυχολόγων Κύπρου, θα παραμείνουμε σε ανοικτή επικοινωνία με όλα τα μέλη μας, τόσο αυτούς που θα ενταχθούν όσο και αυτούς που δε θα ενταχθούν στο ΓεΣΥ, ώστε να αξιολογηθούν οι πτυχές της λειτουργίας του νέου συστήματος. Τα δεδομένα αυτά θα πληροφορήσουν τις περαιτέρω ενέργειες μας.
Επιπρόσθετα, ο Σύνδεσμος Ψυχολόγων Κύπρου θα παραμείνει σε διαβουλεύσεις με τον ΟΑΥ, αλλά και με άλλους θεσμούς εκεί όπου απαιτείται, ώστε να επιτευχθεί πρόοδος σε όλα τα πιο κάτω αλληλοσυνδεόμενα ζητήματα:
1. Συμπερίληψη των διαγνώσεων που έχουν μείνει εκτός του καταλόγου των Ψυχολόγων στο ΓεΣΥ.
2. Αύξηση του επιτρεπόμενου αριθμού συνεδριών, εκεί όπου χρειάζεται για να είναι εφικτή η αποτελεσματική θεραπεία.
3. Συμπερίληψη και άλλων νομικά κατοχυρωμένων ειδικοτήτων της Ψυχολογίας εντός ΓεΣΥ, στη βάση της τεκμηριωμένης συμβολής που έχει η κάθε ειδικότητα για την προαγωγή της ψυχικής υγείας στη σημερινή Κυπριακή πραγματικότητα.
4. Στήριξη των συναδέλφων που θα επιλέξουν να κάνουν την μετάβαση σε εξάσκηση του επαγγέλματος εντός του ασφαλιστικού συστήματος, με ότι αυτό συνεπάγεται, καθώς επίσης και των συναδέλφων που θα προτιμήσουν να διατηρήσουν ιδιωτικό γραφείο εκτός ΓεΣΥ.
5. Επιδίωξη επιστημονικών συνεργασιών για ανάπτυξη και προσαρμογή πρωτοκόλλων βραχέων εμπειρικά στηριζόμενων παρεμβάσεων, καθώς και την επιμόρφωση ειδικών σε αυτά, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των δικαιούχων μέσα στα ρεαλιστικά όρια ενός γενικού ασφαλιστικού συστήματος.
6. Αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού που είναι διαθέσιμος για Ψυχολόγους στο πλαίσιο ενός συνολικού οράματος για θετική ψυχική υγεία, όπου με την συμβολή όλων των ειδικοτήτων Ψυχολογίας θα προάγεται η ψυχική ενδυνάμωση όλων των πολιτών, και μέσω αυτής η κοινωνική και οικονομική μας πρόοδος.
Όπως συχνά αναφέρεται σε πιο προηγμένα κράτη που επενδύουν αποφασιστικά στην ψυχική υγεία των πολιτών τους (Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Σουηδία, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού), δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία.
Τέλος ανακοίνωσης.