ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Σύνδεσμος Ψυχολόγων Κύπρου και EFPA: «Η αυτοκτονία είναι σε μεγάλο βαθμό αποτρέψιμη. Η ψυχολογική φροντίδα και η γνώση μπορούν να σώσουν ζωές»
Η επιλογή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) να επικεντρωθεί στο θέμα της αυτοκτονικότητας για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας αντικατοπτρίζει τη σημασία της αυτοκτονίας και την ανάγκη πρόληψης του φαινομένου. Η αυτοκτονία οδηγεί στο θάνατο περίπου 2.000 άτομα ημερησίως ανά τον κόσμο. Αποτελεί δε την τρίτη αιτία θανάτου σε άτομα ηλικίας 15 με 19 ετών. Ωστόσο, ο μεγάλος αυτός αριθμός θανάτων από αυτοκτονία μπορεί να αποφευχθεί. Το ποσοστό αυτοκτονίας ποικίλει σημαντικά μεταξύ των χωρών, από λιγότερες από 5 έως περισσότερες από 15 αυτοκτονίες ανά 100.000 πληθυσμού. Αυτή η διακύμανση υποδεικνύει ότι υπάρχουν πολλές ψυχολογικές και κοινωνικές παρεμβάσεις που μπορούν να υλοποιηθούν με στόχο την προώθηση της πρόληψης και της αντιμετώπισης του φαινομένου.
Ο Δρ Rory O’Connor, Καθηγητής Ψυχολογίας Υγείας και ερευνητής στο Εργαστήριο Αυτοκτονικής Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης, δήλωσε «Αν και τα Παγκόσμια ποσοστά αυτοκτονίας έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια, η πραγματικότητα είναι ότι αυτές οι μειώσεις δεν ήταν καθολικές και σε πολλές χώρες οι θάνατοι από αυτοκτονία αυξάνονται. Η πρόληψη των αυτοκτονιών είναι ευθύνη όλων και μόνο μέσω της συνεργασίας θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά αυτή την κρίση της δημόσιας υγείας».
Στην Κύπρο, τα στατιστικά τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν μια αυξητική τάση, η οποία όμως μπορεί να αποδοθεί στην καλύτερη τήρηση στατιστικών δεδομένων και καταγραφής των περιστατικών από πλευράς της Μονάδας Παρακολούθησης Υγείας του Υπουργείου Υγείας. Συγκεκριμένα, τα δεδομένα από το 2004 και μετά υποδεικνύουν ότι πέραν των 400 ατόμων αυτοκτόνησαν στο νησί μας την τελευταία δεκαετία. Ιδιαίτερα ανησυχητική αύξηση παρατηρήθηκε το 2008 (42 συνολικά αυτοκτονίες) και το 2013 (45 συνολικά αυτοκτονίες), χρονιές όπου η οικονομική κρίση κατέστη σημαντικός παράγοντας επικινδυνότητας σε θέματα δημόσιας υγείας. Τα τελευταία χρόνια οι αριθμοί είναι σχετικά σταθεροί και κυμαίνονται από 36 μέχρι 40 αυτοκτονίες ετησίως, όπου ο μεγαλύτερος αριθμός αφορά άνδρες ενώ ο αριθμός στις γυναίκες είναι αρκετά μικρός. Τα επίπεδα απόπειρας αυτοκτονίας παραμένουν υψηλά.
Η αυτοκτονία είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία η οποία συσχετίζεται με διαταραχές στο πλαίσιο της ψυχικής υγείας, ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, χρήση ουσιών και την ταλαιπωρία που πιθανόν να βιώνει ένας χρόνιος ασθενής. Αυτή η πολυπλοκότητα υποδηλώνει ότι είναι τόσο ατομικό όσο και κοινωνικό φαινόμενο επηρεασμένο από πολλές πολιτισμικές πτυχές. Το φαινόμενο της αυτοκτονίας είναι συχνότερο σε άνδρες και γενικά σε ενήλικες άνω των 70 ετών. Σημειώνεται ότι μπορούν να εντοπιστούν και άλλοι παράγοντες κινδύνου που βοηθούν τις κυβερνήσεις να επικεντρωθούν σε συγκεκριμένες ομάδες για στοχευμένη παρέμβαση και πρόληψη του φαινομένου.
Δεδομένης της σοβαρότητας του προβλήματος και των επιπτώσεών του, πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόληψη και την έγκαιρη διαχείριση των αυτοκτονικών συμπεριφορών. Ο ΠΟΥ περιλαμβάνει στις συστάσεις του για παρεμβάσεις τα εξής: 1) Περιορισμό της πρόσβασης σε μέσα/μεθόδους, 2) Βοήθεια σε νέους με στόχο να αναπτύξουν δεξιότητες για να αντιμετωπίσουν τους στρεσογόνους παράγοντες που σχετίζονται με την αυτοκτονική συμπεριφορά, 3) Έγκαιρη ταυτοποίηση και διαχείριση ατόμων με αυτοκτονικό ιδεασμό ή που έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας, και 4) Συνεργασία με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης προς την υπεύθυνη αναφορά της αυτοκτονίας.
Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι το 95% των αυτοκτονιών μπορούν να αποτραπούν εάν υπάρχουν και συνεργαστούν οι κατάλληλοι μηχανισμοί και φορείς πρόληψης και στήριξης των ατόμων που είναι σε υψηλό ρίσκο. Οι δράσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο αυτών των συστάσεων επωφελούνται από τις γνώσεις της επιστήμης της Ψυχολογίας και τις παρεμβάσεις των Ψυχολόγων. Η αλλαγή των εννοιών που αυξάνουν τον αυτοκτονικό ιδεασμό, μειώνουν την απελπισία, προωθούν την ανάπτυξη αποτελεσματικών δεξιοτήτων, την επικοινωνία και τη βελτίωση της είναι όλες βασικές δραστηριότητες που εμπεριέχονται στις υπηρεσίες των Ψυχολόγων για πρόληψη και διαχείριση της αυτοκτονικότητας.
Η κυβέρνηση και η κοινωνία θα πρέπει να εργαστούν για να το επιτύχουν την πρόληψη του φαινομένου χρησιμοποιώντας την ψυχολογική γνώση και τους Ψυχολόγους ως βασικούς αρωγούς στην προσπάθεια αυτή. Στην Κύπρο δεν υπάρχει μέχρι στιγμής εθνικό στρατηγικό σχέδιο στο συγκεκριμένο τομέα, αν και το στρατηγικό σχέδιο του Υπουργείου Υγείας για το 2018-2020 αναφέρει ότι θα προγραμματιστούν προληπτικά προγράμματα που θα επικεντρώνονται σε παιδιά και εφήβους με στόχο την αποτελεσματική διαχείριση της παιδικής και εφηβικής κατάθλιψης. Παρόλα αυτά, ένα ενιαίο και ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο για την πρόληψη των αυτοκτονιών, καθώς και ο δημόσιος διάλογος για το θέμα επιβάλλονται.
Τέλος ανακοίνωσης.