ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
12 Μαϊου 2023
Ως Σύνδεσμος Ψυχολόγων Κύπρου (ΣΨΚ) θα θέλαμε να τοποθετηθούμε ενόψει της ψήφισης από τη Βουλή των Αντιπροσώπων του πιο πάνω νομοσχεδίου στις 18 Μαΐου 2023. Επειδή έχουμε ενημερωθεί από δημοσιεύματα στον Τύπο[1], μιας προσπάθειας να εξαιρεθούν από την ποινικοποίηση των ψευδοθεραπειών μεταστροφής άτομα σε περιπτώσεις συναίνεσης, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε τα εξής:
- Έχουμε ήδη χαιρετήσει με επιστολή μας στις 22 Απριλίου 2022 την ανάληψη δράσης σχετικά με την ποινικοποίηση ψευδοθεραπειών μεταστροφής, παραθέτοντας επιστημονικά τεκμήρια ως προς τον κίνδυνο από αυτές τις πρακτικές, καθώς σχετίζονται με μειωμένη αυτό-εικόνα, αισθήματα ενοχής, εμπειρίες κατάθλιψης, αυτοκτονικό ιδεασμό, απόπειρες αυτοκτονίας και άλλους αρνητικούς δείκτες υγείας[2].
- Οι ψευδοθεραπείες μεταστροφής αναφέρονται σε μια σειρά αντιεπιστημονικών, απαξιωμένων και επιβλαβών πρακτικών που επιχειρούν να ευθυγραμμίσουν εκ νέου τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου, συνήθως από μη ετεροφυλόφιλο σε ετεροφυλόφιλο. Οι θεραπείες αυτές δεν έχουν καμία επιστημονική βάση και δεν βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα.
- Σειρά κρατών όπως Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Γαλλία, Γερμανία, Εκουαδόρ, Ισπανία, Καναδάς, Μάλτα, Νέα Ζηλανδία έχουν ποινικοποιήσει τις συγκεκριμένες ψευδοθεραπείες, ενώ στη διαδικασία βρίσκονται κι άλλες χώρες όπως Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισραήλ, Νορβηγία, Φινλανδία.
- Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει καταδικάσει σθεναρά όλες τις μορφές διακρίσεων κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, συμπεριλαμβανομένης της πρακτικής ψευδοθεραπειών μεταστροφής, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης των αυξανόμενων επιπέδων ρητορικής μίσους και εγκλημάτων μίσους που υποκινούνται από μεροληψία κατά του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου, ζητώντας επανειλημμένα την απαγόρευση τέτοιων πρακτικών. Μάλιστα, το 2018, σε ψήφισμα σχετικά με την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ, το Κοινοβούλιο χαιρέτισε τις πρωτοβουλίες για την απαγόρευση των ψευδοθεραπειών μεταστροφής και προέτρεψε όλα τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν παρόμοια μέτρα υπενθυμίζοντας ότι τέτοιες πρακτικές πρέπει να ποινικοποιούνται[3].
- Η Αμερικανική Εταιρία Ψυχολογίας (American Psychological Association) έχει παρουσιάσει επιστημονικά δεδομένα που καταδεικνύουν ότι:
- Οι προσπάθειες μεταστροφής δεν είναι αποτελεσματικές
- Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να επηρεάζουν την μείωση της σεξουαλικής έλξης ή αλλαγή ταυτότητας φύλου. Αντίθετα, οι προσπάθειες αλλαγής μπορεί να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να κρύψουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου, και μπορεί να οδηγήσουν σε άλλα προβλήματα όπως κατάθλιψη, σεξουαλικά προβλήματα και χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Οι προσπάθειες αλλαγής είναι επιβλαβείς κατά την εφηβεία και μπορεί να αυξήσουν τις αυτοκτονικές σκέψεις, απόπειρες αυτοκτονίας και κατάθλιψη στη νεαρή ενήλικη ζωή
- Εμπλοκή επαγγελματιών ψυχικής υγείας ή θρησκευτικών παραγόντων στις προσπάθειες αλλαγής σχετίζεται με επιδείνωση καταθλιπτικών και αυτοκτονικών συμπτωμάτων. Περισσότερες πληροφορίες και παραπομπές στις επιστημονικές δημοσιεύσεις βρίσκονται εδώ.
- Οποιαδήποτε συζήτηση που αφορά, για παράδειγμα, το δικαίωμα συναίνεσης στις ψευδοθεραπείες μεταστροφής, με βάση και τα πιο πάνω επιστημονικά δεδομένα, είναι άσκοπη και επικίνδυνη. Μια ‘θεραπεία’ η οποία έχει καταστεί επικίνδυνη, επιβλαβής, και αντί-επιστημονική δεν παρέχεται απλά επειδή μπορεί ένα άτομο να ‘συναινέσει’ και εκ των πραγμάτων να θέσει τον εαυτό του σε κίνδυνο. Αν αυτό ήταν η πρακτική, τότε για παράδειγμα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων δεν θα είχε ρυθμιστικό σύστημα που περιλαμβάνει χρόνια ερευνών και κλινικών μελετών που να καταδεικνύουν τόσο την αποτελεσματικότητα όσο και την ασφάλεια των φαρμάκων, αλλά θα τα παρείχε σε όποιον/α απλά συναίνει στη θεραπεία.
- Σχετικά με το σημείο της συναίνεσης παραθέτουμε επιπλέον δύο τοποθετήσεις ειδικών για το θέμα που τονίζουν την ανηθικότητα παροχής συναίνεσης σε ψευδοθεραπείες
«Μπορούμε να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα των ανθρώπων στην αυτοδιάθεση μόνο εάν προστατεύσουμε επαρκώς τους ανθρώπους από ακατάλληλη πίεση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Νομικό Φόρουμ[4] τονίζει ότι δεν επιτρέπεται η συναίνεση σε σχέση με τη «θεραπεία μεταστροφής»
Jayne Ozanne, Διευθύντρια Ozanne Foundation
«Οποιαδήποτε απαγόρευση πρακτικών μεταστροφής που επιτρέπει εξαίρεση για συναίνεση θα αποτύχει να προστατεύσει τα ευάλωτα άτομα […] πολλά άτομα το κάνουν ως αποτέλεσμα τεράστιας κοινωνικής, συναισθηματικής και συχνά πνευματικής πίεσης. Η συναίνεση σε αυτές τις συνθήκες δεν είναι εθελοντική ή ενημερωμένη και η αντιμετώπισή της ως τέτοιας αποτελεί ήττα για την ελεύθερη επιλογή παρά νίκη». Δρ. Helen Hall, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Nottingham Trent
Εν κατακλείδι, ο ΣΨΚ δηλώνει την αντίθεση του στην εξαίρεση της ποινικοποίησης τέτοιων θεραπειών στην περίπτωση που το άτομο συναινεί, όπως και στην εξαίρεση ποινικοποίησης τέτοιων θεραπειών από κληρικούς. Μια τέτοια πρακτική είναι αντίθετη με τα επιστημονικά δεδομένα που διαθέτουμε και δυνητικά επικίνδυνη για τα άτομα που λαμβάνουν αυτού του είδους τις ψευδοθεραπείες.
[1] https://politis.com.cy/politis-news/koinonia/630244/to-elam-epicheirei-na-alloiosei-to-noima-tis-nomothesias-gia-tis-therapeies-metastrofis
[2] i UK Goverment Equalities Office. (2021, June). Conversion therapy: An evidence assessment and qualitative study. GOV.UK. Retrieved March 16, 2022, from https://www.gov.uk/government/publications/conversion-therapyan-evidence-assessment-and-qualitative-study/conversion-therapy-an-evidence-assessment-and-qualitativestudy#contents American Psychological Association. (2021, February). Resolution on appropriate affirmative responses to sexual orientation distress and change efforts. American Psychological Association. Retrieved March 16, 2022, from https://www.apa.org/about/policy/sexual-orientation American Psychological Association. (2021, February). APA resolution on Gender Identity Change Efforts. Retrieved March 16, 2022, from https://www.apa.org/about/policy/resolution-gender-identity-change-efforts.pdf American Psychological Association (2021, February). APA Resolution on Sexual Orientation Change Efforts. Retrieved March 16, 2022, from https://www.apa.org/about/policy/resolution-sexual-orientation-change-efforts.pdf
[3] https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2022/733521/EPRS_BRI(2022)733521_EN.pdf
[4] https://ozanne.foundation/memo-on-consent-in-relation-to-conversion-practices/